- Cơ chế tiết sữa của vú
- Xét nghiệm nội tiết nữ
Các khối u tuyến yên có tăng trưởng bất thường phát triển trong tuyến yên. Một số khối u tuyến yên gây ra sản xuất quá nhiều hormone điều hoà chức năng quan trọng của cơ thể. Các khối u tuyến yên khác có thể hạn chế chức năng bình thường của tuyến yên, gây ra sản xuất hạn chế của kích thích tố.
Nguyên nhân
– Do sự tăng trưởng tế bào không kiểm soát ở tuyến yên.
– Một tỉ lệ nhỏ các trường hợp khối u tuyến yên có yếu tố gia đình, nhưng hầu hết không óc tính di truyền rõ ràng.
– Sự thay đổi di truyền đóng vai trò quan trọng trong cách phát triển các khối u tuyến yên.
Nguồn ảnh: Internet.
Triệu chứng
Các triệu chứng liên quan đến áp lực khối u: Nhức đầu, mất tầm nhìn, đặc biệt là mất thị giác ngoại vi, buồn nôn và ói mửa.
Các triệu chứng của thiếu hormone tuyến yên: Mệt mỏi, huyết áp thấp, táo bón, cơ thể rụng tóc, rối loạn chức năng tình dục, cơ thể tăng hoặc giảm cân ngoài ý muốn
Các triệu chứng liên quan đến thay đổi mức hormone: Chất béo tích tụ quanh eo và lưng trên, khuôn mặt to tròn, bướu đặc trưng trên phần trên của lưng, cao huyết áp, cơ yếu, bầm da.
Các khối u tiết ra nội tiết tố tăng trưởng: Những u này sản xuất ra hoóc môn tăng trưởng quá mức. Các hiệu ứng từ dư thừa hormone tăng trưởng có thể bao gồm: Mặt thô, bàn tay và bàn chân to ra, răng không thẳng hàng, đổ mồ hôi quá nhiều, cao huyết áp, vấn đề về tim, thoái hóa khớp, tăng trưởng tuyến tính quá mức (khổng lồ) có thể xảy ra ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Bệnh nhân hội chứng Cushing: Nguồn internet
Các khối u tiết ra prolactin: Sản xuất thừa prolactin từ một khối u tuyến yên (prolactinoma) có thể gây ra sự sụt giảm ở mức độ bình thường của hormone giới tính – estrogen ở phụ nữ và testosterone ở nam giới. Quá nhiều prolactin trong máu có thể ảnh hưởng đến nam giới và phụ nữ khác nhau. Khi hàm lượng prolactin cao có thể gây ra các triệu chứng: Kinh nguyệt không đều, vô kinh, ngực tiết sữa
Các khối u tiết ra nội tiết tố kích thích tuyến giáp: Các khối u tuyến yên kích thích tuyến giáp sản xuất hormone tuyến giáp quá nhiều – hormone thyroxine, là một nguyên nhân hiếm gặp của cường giáp. Cường giáp có thể đẩy nhanh sự trao đổi chất của cơ thể, gây ra: Đột ngột giảm cân, nhanh hoặc nhịp tim không đều, căng thẳng hoặc khó chịu.
Rối loạn nội tiết do u tuyến yên
Thiếu hụt hormone: Sự hiện diện của một khối u tuyến yên hoặc loại bỏ vĩnh viễn của một nguồn cung cấp có thể thay đổi hormone, có thể cần phải được thay thế bằng thuốc nội tiết tố.
Bệnh tiểu đường Insipidus: Đây là biến chứng một khối u tuyến yên lớn hoặc của một số phương pháp điều trị cho các khối u tuyến yên. Không nên nhầm lẫn với các bệnh đái tháo đường thường gặp, triệu chứng bao gồm lượng đường cao trong máu và nước tiểu, đái tháo nhạt là kết quả của việc tạo ra quá ít vasopressin tuyến yên, kiểm soát nồng độ của nước tiểu ở thận. Bệnh tiểu đường gây ra lượng dư thừa insipidus của nước tiểu và khát nghiêm trọng, có thể dẫn đến mất nước.
Phẫu thuật nội soi u tuyến yên qua xoang mũi.
Tuyến yên chi phối hoạt động của hệ sinh dục, trong đó có buồng trứng của phụ nữ. Do vậy khi xuất hiện những khối u tuyến yên có thể gây rối loạn kinh nguyệt do sự hoạt động thất thường của buồng trứng. Thậm chí phụ nữ có thể vô kinh, ngực tiết sữa do lượng prolactin quá cao. Chính vì vậy u tuyến yên có thể gây vô sinh nếu không được điều trị sớm.
Tuyến yên tiết ra các hormon hướng dục FSH kích thích sự phát triển của nang trứng và phối hợp với LH để kích thích rụng trứng và bài tiết estrogen. Chính vì vậy khi có khối u tuyến yên, nang noãn sẽ kém phát triển hoặc không xảy ra hiện tượng phóng noãn.
Điều trị
Phẫu thuật
– Phương pháp nội soi Transnasal transsphenoidal: loại bỏ khối u qua xoang mũi.
Ưu điểm: không ảnh hưởng các phần khác của não và không nhìn thấy sẹo.
Nhược điểm: gặp khó khăn khi loại bỏ khối u lớn đặc biệt khi khối u đã xâm lấn các dây thần kinh gần đó hoặc mô não.
– Phương pháp tiếp cận trascranial: khối u cắt bỏ qua phần trên của da đầu, tốt với các khối u lớn hoặc phức tạp.
Xạ trị
Xạ trị có thể được sử dụng sau khi phẫu thuật hoặc một mình như là điều trị chính nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn. Xạ trị có thể có lợi nếu khối u vẫn tiếp diễn hoặc trở lại sau khi phẫu thuật và gây ra các dấu hiệu và triệu chứng mà thuốc không giảm.
Phương pháp xạ trị bao gồm: tia bức xạ bên ngoài và Stereotactic radiosurgery.
Thuốc
– Các khối u tiết Prolactin (prolactinomas): dùng thuốc thường hiệu quả trong điều trị mà phẫu thuật không cần thiết.
– Các khối u tiết ra nội tiết tố tăng trưởng: dùng thuốc làm giảm sản xuất hormone tăng trưởng và chặn ảnh hưởng của hormone tăng trưởng dư thừa lên cơ thể.
Nếu khối u tuyến yên đã điều trị hoặc loại bỏ khối u sau phẫu thuật làm giảm sản xuất hormone có thể dùng hormone thay thế để duy trì mức hormone bình thường.
Bệnh u tuyến yên tác động nhiều lên nội tiết của cơ thể, bệnh cần phát hiện và điều trị sớm vì sẽ gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. U tuyến yên gây ra những biến đổi về nội tiết làm tăng các bệnh tiểu đường, suy giáp. Với phụ nữ tuyến yên còn chi phối sự hoạt động của buồng trứng ảnh hưởng đến chức năng sinh sản. Vì vậy khi thấy có những dấu hiệu, triệu chứng bất thường liên quan đến sự biến đổi nội tiết, phụ nữ nên chủ động đi khám để phát hiện sớm nguyên nhân.
